การทำสมาธิเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้จิตใจสงบและเป็นสุข บทความนี้จะสรุปวิธีการทำสมาธิแบบ "ตรึก-แตะ" ตามแนวทางของหลวงพ่อธัมมชโย เพื่อให้คุณสามารถนำไปฝึกฝนด้วยตัวเองได้ง่ายๆ
(วิดีโอประกอบ: คู่มือการทำสมาธิแบบ "ตรึก-แตะ" โดยหลวงพ่อธัมมชโย)
การเตรียมพร้อมร่างกายและจิตใจ
ก่อนจะเริ่มนั่งสมาธิ คุณควรจัดท่าทางให้ถูกต้องเพื่อสร้างความผ่อนคลายสูงสุด
- ท่าทางการนั่ง: นั่งในท่าขัดสมาธิ (ท่าดอกบัว) โดยให้ขาขวาวางทับขาซ้าย วางมือขวาทับมือซ้าย โดยให้ปลายนิ้วชี้ขวาจรดกับนิ้วหัวแม่มือซ้าย แล้ววางมือบนตักในท่าที่สบายที่สุด
- การหลับตา: หลับตาลงอย่างแผ่วเบาเหมือนกับคนกำลังจะหลับ อย่าเกร็งหรือบีบตาแน่น
- การเตรียมจิต: ทำจิตใจให้เบิกบาน แจ่มใส ปราศจากความกังวลใดๆ และจินตนาการว่าร่างกายของเราเป็นเหมือนท่อแก้วใสที่กลวงเปล่า
ขั้นตอนการทำสมาธิแบบ "ตรึก-แตะ"
การทำสมาธิด้วยวิธีนี้จะแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอนหลักๆ
- ขั้น "ตรึก" (สำหรับผู้เริ่มต้น): คำว่า "ตรึก" หมายถึงการนึกถึงสิ่งที่สบายตาและสงบใจ เช่น ดวงแก้วใสๆ หรือองค์พระพุทธรูปที่ใสสะอาด การทำเช่นนี้ก็เหมือนกับการผูกม้าที่ซุกซนเอาไว้ เพื่อให้จิตใจมีจุดยึดเกาะ ไม่ฟุ้งซ่าน คุณสามารถภาวนา "สัมมา อะระหัง" ไปพร้อมๆ กับการนึกถึงภาพนั้นได้
- ขั้น "แตะ" (สำหรับผู้ที่มีจิตละเอียดขึ้น): เมื่อฝึกไปสักพักแล้ว เริ่มเห็น "ดวงธรรม" ปรากฏขึ้น ให้เปลี่ยนจากการ "ตรึก" มาเป็น "แตะ" คำว่า "แตะ" หมายถึงการเอาใจไปแตะที่ดวงธรรมนั้นเบาๆ ไม่ต้องจ้องหรือเกร็ง เพียงแค่แตะเบาๆ ดวงธรรมจะค่อยๆ ขยายออกและนำพาจิตใจให้สงบลงไปในภายใน
การรับมือกับอุปสรรคในการทำสมาธิ
- สร้างความพึงพอใจ: สิ่งสำคัญคือต้องสร้าง "ฉันทะ" หรือความพึงพอใจในการทำสมาธิ หากทำแล้วรู้สึกเบื่อ ให้หยุดพักชั่วคราว ลืมตาขึ้นมามองรอบๆ หรือลุกขึ้นไปล้างหน้าเพื่อให้จิตใจสดชื่น แล้วค่อยกลับมาเริ่มทำสมาธิต่อ
- อย่าบังคับตัวเอง: การทำสมาธิต้องทำอย่างสบายๆ ไม่ต้องไปบังคับหรือคาดหวังผลลัพธ์ใดๆ หากฝึกอย่างสม่ำเสมอและถูกต้อง การเข้าถึงความสงบภายในจะเกิดขึ้นได้ในที่สุด
- เมื่อจิตฟุ้งซ่าน: หากจิตใจฟุ้งซ่านอย่างรุนแรง ให้ลืมตาขึ้น แต่หากเป็นการฟุ้งซ่านแบบละเอียดที่รับรู้ได้ ให้ปล่อยไปตามธรรมชาติ ไม่ต้องไปจ้องหรือไปห้าม ความคิดเหล่านั้นจะค่อยๆ หายไปเอง
การทำสมาธิเป็นเรื่องของการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ การมีคู่มือที่เข้าใจง่ายและนำไปปฏิบัติได้จริง จะช่วยให้คุณสามารถเดินทางในเส้นทางนี้ได้อย่างราบรื่นและมีความสุข