แพนทานอล พื้นที่ชุ่มน้ำที่ใหญ่ที่สุดในโลก
.
‘แพนทานอล’ เป็นหนึ่งในดินแดนอันสวยงามที่ธรรมชาติรังสรรค์ไว้บนโลก
.
เป็น ‘พื้นที่ชุ่มน้ำ’ ที่สวยงามทั้งทิวทัศน์ และคุณประโยชน์ที่มอบไว้แก่สาธารณะ
.
บนพื้นที่ราว 170,500 ตารางกิโลเมตร คาบเกี่ยวอยู่บนอาณาเขตประเทศบราซิล โบลิเวีย และปารากวัย แพนทานอลได้รับการขนานนามว่าเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำที่ใหญ่ที่สุดของโลก
.
ตามชื่อเรียก แพนทานอล (Pantanal) ที่แปลว่า ‘หนองน้ำอันยิ่งใหญ่’ ในภาษาโปรตุเกส
.
หรือคิดเป็น 3 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ชุ่มน้ำที่พบบนพื้นผิวโลก
.
พื้นที่ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในประเทศบราซิล ประมาณ 62 เปอร์เซ็นต์ อยู่ในโบลิเวีย 20 เปอร์เซ็นต์ และ 18 เปอร์เซ็นต์ ในปารากวัย
.
แม้จะได้ชื่อว่าเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ แต่แพนทานอลก็มีระบบนิเวศโดยรวมที่หลากหลาย สลับซับซ้อนปะปนกัน มีทั้งส่วนที่เป็นป่าเขตร้อน และทุ่งหญ้าสะวันนา
.
ด้วยขนาดที่ไพศาลขนาดนั้น จึงไม่แปลกใจที่แพนทานอลจะเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่ามากกว่า 4,700 สายพันธุ์
.
ไล่มาตั้งแต่ผู้ล่าลำดับต้นๆ อย่าง เสือจากัวร์ กับจระเข้เคแมน ที่มีจำนวนค่อนข้างมาก
.
โดยแพนทานอลถือเป็นบ้านของเสือจากัวร์ที่ใหญ่เป็นอันดับสองในบราซิล (รองจากป่าฝนอเมซอน) โดยมีอยู่ประมาณ 5,000 ตัว
.
ส่วนจระเข้เคเมนนั้นมีมากกว่าล้านตัว
.
เป็นบ้านของผีเสื้อหลายพันชนิด ปลาหลายร้อยสายพันธุ์ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและสัตว์เลื้อยคลานหลายชนิด
.
รวมทั้งลิงฮาวเลอร์ (Howler monkey) ลิงคาปูชิน (Capuchin monkeys) สมเสร็จ คาปิบารา อนาคอนดา ตัวกินมดยักษ์ ไฮยาซินมาคอว์ (นกแก้วที่ใหญ่ที่สุดในโลก) กวางมาร์ช และนากยักษ์
.
มีนกประมาณ 600 สายพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคนี้ ได้แก่ นกกระสา นกไอบิส นกเรีย (นกที่บินไม่ได้ที่ใหญ่ที่สุดในอเมริกาใต้) และนกกระสาจาบิรู
.
และเชื่อว่ายังมีอีกมากมายที่อาศัยอยู่โดยยังไม่ถูกค้นพบ
.
ในทางระบบนิเวศ ช่วงตั้งแต่เดือนตุลาคมถึงมีนาคม แพนทานอลจะเป็นพื้นที่รับน้ำที่เปรียบดังอ่างเก็บน้ำขนาดยักษณ์ที่ค่อยๆ ระบายน้ำออกอย่างช้าๆ ระหว่างเดือนเมษายนถึงกันยายน
.
ผลต่อมาทำให้เกิดแหล่งที่อยู่อาศัยทางน้ำในอุดมคติ เกิดการไหลเวียนฟื้นฟูสารอาหาร
.
และที่สำคัญ คือ การควบคุมน้ำท่วมสำหรับผู้คนนับล้านที่อยู่ท้ายน้ำ
.
แพนทานอลยังเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะทางท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การไหลของแม่น้ำสำหรับเรือเพื่อการเดินเรือ การเติมน้ำใต้ดิน
.
การศึกษาที่ดำเนินการโดย Brazilian Agricultural Research Corporation (EMBRAPA) สรุปว่าบริการระบบนิเวศของภูมิภาคมีมูลค่า 112 พันล้านดอลลาร์ต่อปี
.
ความอุดมสมบูรณ์ต่างๆ ทำให้ แพนทานอลได้รับการประกาศเป็นหนึ่งในมรดกทางธรรมชาติของโลก
.
แต่ไม่ว่าจะมีคุณค่ามากมายแค่ไหน แพนทานอล ก็เป็นพื้นที่ธรรมชาติที่มีสถานะไม่ต่างจากพื้นที่ธรรมชาติอื่นๆ บนโลก คือ กำลังถูกคุกคาม
.
ปัจจุบัน บริเวณทุ่งหญ้าในช่วงที่ไม่มีน้ำท่วมขังหลายเป็นแหล่งเลี้ยงวัวของคนทำฟาร์ม ที่เข้ามาอาศัยที่ดินสมบูรณ์เป็นพื้นที่ใช้เป็นประโยชน์ ผ่านการตักตวงพืชป่าไปเป็นอาหารสัตว์แบบฟรีๆ
.
บางครั้งบางทีเจ้าของฟาร์มโคเนื้อยังฆ่าจากัวร์ เพราะพวกมันมาล่าวัวของเขาไป
.
แต่เรื่องนี้ก็คงโทษเสือไม่ได้ ในเมื่อคนเอาวัวไปเลี้ยงในอาณาเขตหากินของเสือเอง
.
จะมีบ้างสำหรับเจ้าของฟาร์มบางคนที่ทำตัวน่ารักน่าชัง แบ่งวัวเป็นอาหารให้กับเสือ เพราะจากัวร์ที่เป็นสัญลักษณ์ของแพนทานอลสามารถสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจจากการท่องเที่ยวกลับมาทดแทน
.
เป็นเรื่องที่ต้องทำความเข้าใจง่ายๆ ว่าได้อย่างก็ต้องเสียอย่าง
.
การทำเกษตร ปลูกถั่วเหลืองก็เป็นภัยคุกคามอีกอย่างที่น่ากังวล นอกจากเสียระบบนิเวศอันบริสุทธิ์แล้ว ยังทำให้สารเคมีปนเปื้อนลงสู่แหล่งน้ำ
.
นอกจากนี้ยังมีการปลูกฝ้าย ข้าวโพด ปาล์มน้ำมัน และพืชส่งออกสินค้าโภคภัณฑ์อื่นๆ
.
พื้นที่เพาะปลูกซึ่งมีการใช้น้ำสูง กำลังทำให้ทุ่งหญ้าสะวันนาเกิดความแห้งแล้ง และคุกคามชีวนิเวศน์ด้วยการแปรสภาพเป็นทะเลทรายได้ในอนาคต
.
อีกทั้งไฟป่าที่มีแนวโน้มทวีความรุนแรงขึ้นอย่างมาก โดยเฉพาะในปี 2019 ความร้อนและความแห้งแล้งที่แผดเผาซึ่งเลวร้ายลงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทำให้เกิดเพลิงไหม้ครั้งใหญ่ทางตอนใต้ของพื้นที่
.
ในปีถัดมา ปริมาณน้ำฝนต่ำสุดในรอบสี่ทศวรรษ และไฟป่าที่โหมกระหน่ำทางตอนเหนือซึ่งเลวร้ายที่สุดในประวัติศาสตร์ ตรวจพบเปลวไฟ 22,099 จุดซึ่งเผาทำลายเกือบหนึ่งในสามของพื้นที่ชุ่มน้ำที่ใหญ่ที่สุดของโลกไป
.
หรือประมาณ 40,000 ตารางกิโลเมตร ซึ่งเป็นพื้นที่ขนาดเท่ากับสวิตเซอร์แลนด์
.
เรื่องนี้ถูกตั้งข้อสังเกตว่าประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ ของไฟเกิดขึ้นภายในรัศมี 10 กิโลเมตร จากการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์หรือถนน
.
โดยมีแนวโน้มว่าไฟจำนวนมากเริ่มต้นจากคนทำฟาร์มปศุสัตว์ที่ต้องการขยายพื้นที่เลี้ยงสัตว์
.
โครงสร้างอำนวยความสะดวกพื้นฐานไปถึงโครงการพัฒนาขนาดใหญ่อย่างเขื่อนก็เริ่มย่างกรายเข้ามาตัดสัมพันธ์ต่างของระบบนิเวศบางส่วนไปเป็นที่เรียบร้อย
.
เหล่านี้คือความเป็นมาคร่าวๆ และความเป็นไปที่อาจเปลี่ยนแปลงในอนาคต ของพื้นที่ชุ่มน้ำที่ใหญ่ที่สุดของโลก
.
อ้างอิง
Pantanal floodplain, South America https://shorturl.asia/Sa97D
.
The Pantanal: Saving the world’s largest tropical wetland https://shorturl.asia/iUG5V
.
Brazil’s Pantanal is at risk of collapse, scientists say https://shorturl.asia/PHSXa